Ağaçların Bilgesi Zeytin
Mehmet Başaran,zeytini şöyle anlatır: “Ağaçların bilgesi, zeytindir kuşkusuz… En çelimsizi bile kendini kabul ettiren bir ağırbaşlılık, bir suskunluk içinde… Yaşlarını bilen yok. Roma’nın, Bizans’ın izlerini taşıyor bazıları… Zamanlar geçmiş, sahipler değişmiş ama onlar kendi ölümsüzlüklerinde… Gene kendi kendilerinin.”
Ağaçların Bilgesi: Zeytin
Zeytin,bir çok öyküye,romana,şiire konu olmuştur. Dini kitaplarda ve efsanelerde de yerini almıştır. Tüm ülkelerin tarihinde rastlarız zeytine: Mısır’da, Roma’da, Hititler’de, Bizans’ta, Osmanlı’da, Türkiye’de, İtalya’da, İspanya’da, Akdeniz’de. Fransız yazar Georges Duhamel çok güzel anlatmıştır zeytinin coğrafyasını: “Zeytin ağacının vazgeçtiği yerde Akdeniz biter.” Zeytinin tarihi ve etkisi Akdeniz ile sınırlı değildir. Zeytin geçmişten geleceğe hakimdir ve tarihin tanığıdır. Zeytin bir hikayedir, şiirdir, ağıttır, acıdır, hüzündür ve mutluluktur.
Bedri Rahmi Eyüboğlu şöyle der:
“Önümde zeytin ağaçları arkasında yar…
Sene 1946 mevsim sonbahar
Önde zeytin ağaçları neyleyim neyleyim
Dalları neyleyim
Yar yolu dökülmedik dilleri neyleyim
Yar yar…”
Yeni bir hasat dönemi başlayacak kısa bir süre sonra. Tek tek zeytinler toplanacak. Yine yazılar yazılacak zeytin ağaçlarının gölgesinde. Ağaçlar silkelenecek zeytinleri toplarken. Siyah inciler bir araya getirilecek. Sepetler,kasalar dolacak. Zeytinler araçlara doldurulacak,aracılara götürülecek. Yağlıklar ayrılacak. Çuvallarda bekletilip, biriktirilecek yağhaneye götürmek için.
Necati Cumalı yağhaneleri “Yağmurlarla Topraklar” kitabında şöyle anlatır:
“Arabalar, deve kolları, yük beygirleriyle durmadan çuval çuval zeytin iniyordu kasabaya. Yağhanelerin önünde bir süre sokakta kalıyordu çuvallar. Yağa bulanmış hamallar sırtlayıp çuvalları içeriye çekinceye kadar yeni yükler yıkılıyordu sokağa. Yayalar, üstlerini lekelememek için bastıkları yeri kollayarak geçiyorlardı yıkılan yükler arasından. Yağhanelerden çıkan zeytinyağı ile karışık kirli sular akıyordu kaldırımların kıyılarından. Gün geçtikçe kenevir çuvallara sinmiş zeytinyağı ile pirina kokusu sarıyordu kasabayı.”
Zeytinler, esen rüzgarın keskin dokunuşlarında toplanacak .Tütün zamanına göre güneş erken batacak. Bağ bozumu da çoktan bitmiş olduğu için;siyah inci taneleri umutları tekrardan canlandıracak.Köylü için, yılın son hasadı olacak. Zeytin taneleri yapraklarından ayrılacak, bir olup dolduracaklar kapları.Tanelerini bırakan her ağaç ,dört mevsim parlayan yeşil yaprakları kalacak dağ başında, düz ovada, kırda ve bayırda. Şiir yazacak Nazım yattığı yerden:
“Duyduk ki…
Bu işler duyulur da durmak olur mu?
Bi sabah erken,
Haymana Ovası’nda bir garip kuş öterken,
Sıska bir söğüt ağacı altında zeytin tanesi yedik…”
Mehmet Başaran ceytin ağacının mucizevi doğuşunu söyle anlatır:
“Sanırsın ki bi kuş bi çekirdek düşürmüş yukarından, ondan çimlenmiş, ondan patlamış… Sesi soluğu zeytin kokar. Cenneti başka yerde arama yiğen, aha şu yanda ovadadır, o yanda dağda… Böyle git aşağıya, denizdedir cennet!”
- Yayınlanan Zeytin, Zeytinyağı
Zeytinyağının Faydaları
Zeytinyağı; vücut için gerekli ancak sentez edilemeyen temel yağ asitleri ile sadece yağda eriyebilen E vitamininin kaynağını oluşturmaktadır. Ayrıca yüksek kalori değeri yanında, meyve suyu gibi natürel tüketilebilen tek yağ olma özelliğini de taşımaktadır. Kendine has renk, koku, tat ve aromasıyla insan beslenmesinde çok önemli bir konuma sahiptir.
Zeytinyağı, yüksek tansiyon, mide ve bağırsak ülserleri, kolesterol, romatizma, safra kesesi tembelliği, safra taşı, damar sertliği, safra kanalı tıkanıklığı, karaciğer bozuklukları, kabızlık, kansızlık, gut hastalığı ve deri çatlamalarını tedavide önemli bir rol oynamaktadır. Çocuklarda beyin ve kemik gelişimini hızlandırır. E vitamini sayesinde yaşlanma etkilerini azaltma ve doku yenileme özelliği taşır. Kireçlenmeyi önlemede büyük etkisi vardır. Cansız saçların kuvvetlenmesini sağlar. Unutkanlığı önler.
Geleneksel Akdeniz mutfağının önemli bir besini olmasının yanında, dini ve sosyal amaçlı törenlerde yerini almış, barışın simgesi olmuş, kozmetik olarak da kullanılmıştır
- Zeytinyağı, kalp-damar hastalıklarında temel risk faktörü olan kolesterolün, damar tıkanıklığına yol açan “LDL” bileşenini azaltıcı rol oynarken, yararlı ve koruyucu olan “HDL” bileşenini değiştirmez. Bu özelliği ile kalp sağlığı açısından en uygun yağdır.
- Kan hücrelerinin kümeleşmesinde rol oynayan faktörlere karşı etki göstererek kan damarlarında pıhtılaşma riskini düşürür.
- Zeytinyağı sıcak ve soğuk tüketildiğinde mide asitliğini azaltarak gastrit veya düodenal ülserlere karşı koruyucu bir rol oynar.
- Zeytinyağı safra salgısını canlandırıcı, safra kompozisyonunu düzenleyici ve safra kesesinin boşalmasını sağlayıcı özellikleri nedeni ile safra taşı riskini azaltır ve taşların erimesine yardımcı olur.
- Kan şekeri seviyesinin düşmesine yardım eder.
- Cildin sarkmasını önler: Cildinizin elastikiyetini arttırır ve genç görünmesini sağlar.
- Bağırsaklar tarafından en iyi emilen yağdır ve bağırsaklardan geçişi düzenleyici özelliği vardır.
- Zeytinyağında yaklaşık %80 oranında bulunan oleik asit insan sütündeki en önemli yağ asididir ve doğumdan hemen sonra bebeğin sinir dokularının gelişiminin sağlanmasında temel bir işleve sahiptir.
- Ayrıca yeni doğmuş bebeklerde 6/1 oranında gerekli olan linoleik-linolenik asit oranı zeytinyağında optimum seviyededir.
- Zeytinyağı aynı zamanda dokuların yaşlanmasını önler ve yaşlanmanın beyin fonksiyonları üzerindeki yıpratıcı etkisini azaltır.
- Mükemmel kimyasal yapısı ve önemli ölçüde antioksidan (tokoferol) içermesi nedeni ile diğer yağlara göre yüksek sıcaklıklarda bile daha dayanıklıdır ve bu özelliğine bağlı olarak kızartmalarda kullanılabilecek en sağlıklı yağdır.
- Anne sütüne yakın miktarda linoleik asit içermekle beraber yağsız inek sütüne zeytinyağı katıldığında anne sütü kadar doğal bir besin kaynağı özelliği kazanır.
- Yayınlanan Zeytinyağı